INHOUD

1. Voorwoord (PF2X)

2. Maandag 4 maart 2019 (Secretaris)

3. Morse achterhaald, vergeet het maar (PA3GKX)

4. Radio Secret Service (RSS) in Tweede Wereldoorlog (vervolg: PA5PIL)

5. Er af (PA0SJM)

6. Slotwoord (PF2X)

1. Voorwoord

't Kan verkeren. Zo werkt alles lekker en opeens heb je een probleempje in de shack. Opeens schakelde mijn 6m eindtrapje niet, heel traag of haperend. Huh?? Niets veranderd en dan opeens. Alles waar ik nog een beetje bij kon maar eens los gemaakt, kabels nagekeken, alles opnieuw aansluiten en instellen, helpt niet? Opeens gaat er een lichtje branden. In mijn 2m tijd had ik ook een 2m voorversterker in de mast en die werd gevoed via de buitenmantel van de coax. Daar had je een interfaceje voor nodig. Op die interface zat ook een schakel mogelijkheid voor een PA. Maar waar is dat interfaceje? De voorversterker had zolang in de mast gezeten dat die van rood naar grijs was gekleurd, dus die had zijn langste tijd wel gehad. Die vond ik natuurlijk ook prompt, maar de interface? Na lang zoeken geen resultaat. Grrr. Ik denk ik zal eens kijken wat ik eigenlijk allemaal moet aanpassen om een dergelijke schakeling in mijn systeem mogelijk te maken. Nu zit alles bij mij lekker netjes weggewerkt en is het benaderen van de kabels geen pretje. Regelmatig schieten de krampen in armen en benen door de rare houdingen die je moet aannemen om überhaupt nog ergens bij te kunnen. Tijdens zo'n kramp voel ik opeens iets metaals. Huh, wat is dat. Door voorzichtig kabels en kabeltjes aan de kant te schuiven, kon ik dat metaal zo positioneren dat ik met een zaklamp iets kon zien. Jiha, interface. Hoe lang dat daar al gelegen heeft? Toen was het leed snel geleden, interface getest werkt, bekabeling aangepast en aangesloten. PTT klik klik, ik hoor een relaitje schakelen in de interface. Eindtrap eraan, ogen dicht en klik. Klak, eindtrap schakelt onmiddellijk, wel een fractie vertraagt, maar dat is bedoeling bij deze interface. Eerst de voorversterker om en dan pas vermogen in de antenne. Het zijn dure FETjes. Maar na testen in CW, SSB, FT8 loopt als een zonnetje. Probleem opgelost. Zo zie je maar de aanhouder wint.

Ik vraag me af of de aanhouder wint bij het samenstellen van een bestuur binnen onze afdeling? Ieder jaar weer een marteling en gelukkig is het de eer van het huidige bestuur te na om de afdeling ter ziele te laten gaan, maar als we niet oppassen gaat dat er wel van komen. Recent zag ik dat een Veron afdeling nood gedwongen is opgeheven vanwege een bestuursprobleem. Weg geld, weg avonden om de hoek. Gelukkig heeft Bernard vorig jaar (met plezier zoals ik het kan zien) zijn verantwoordelijkheid genomen en hebben we weer een ijzersterke secretaris, maar dan kan een afdeling niet alleen op draaien. Alles wat ik hierover zeg gaat waarschijnlijk het ene oor in en het andere uit, maar ik hou m'n hart vast voor volgend jaar februari.

Twee weken geleden was de ARRL DX contest. Nu is het werken van Amerikanen (in een contest) echt een groot plezier. Ze luister goed en reageren alleen als ze aangeroepen worden. Soms zijn ze daar ook wel heel strikt in, punt teveel of te weinig geen reactie. Zondagmiddag had ik even twee uurtjes over en zat wat te draaien op 15. Hé US met een contestrapport? Even checken en ARRL DX, leuk. N1MM (Met N1MM+ ben ik niet zo handig?) instellen en even roepen op 15. Zie daar wel aanroepen, maar wil niet echt, na een kwartiertje stonden er 13 qso's in het log. Even naar 20, roepen. De hel brak los (voor mij dan) en na iets meer dan een uur stonden er op 20m 102 QSO's in het log. Geweldig. Dus geen uitdaging meer, CW contesten echt super.

2. Maandag 4 Maart 2019

Op maandag 4 maart 2019 om 20 uur hebben we onze maandelijkse bijeenkomst. Dit is weer op het bekende adres van het clubgebouw van de Hengelsport Vereniging te Purmerend, Vrouwenzandstraat 157. We besteden aandacht aan onze mooie hobby – met een show & tell avond. Wat eenvoudig zoveel wil zeggen als: wie maar wil kan iets vertellen en laten zien van wat hij of zij leuk en interessant vindt. Een zelfbouwproject, een experiment met een antenne, een bijeenkomst met de JOTA, storingsproblemen in de buurt, een raadselachtig uitvallen van apparatuur en de oplossing – dat soort dingen. Meld je aan bij ons emailadres, PI4WLD@gmail.com of kom spontaan iets vertellen. Erwin is er weer met zijn koffer vol QSLkaarten. Er wordt door Marianne gezorgd voor de koffie of een ander drankje. Graag weer uw aandacht voor de wekelijkse Ronde op 145,350 MHz vanaf 21.00 uur op de vrijdagavond. Luister mee en meld je in. Op onze website http://www.veronwaterland.nl vindt U het laatste nieuws.

3. Morse achterhaald? Vergeet dat maar.

Zoals bij velen bekend is runnen Peter PA0PJE en mijn persoontje het radiostation op het Fort bij Edam met de roepnaam PA6FBE. Onze activiteiten daar zijn inmiddels uitgegroeid tot een door de bezoekers zeer gewaardeerde presentatie.

Verbindingen worden uitsluitend in morse gemaakt waarbij in 9 van de 10 keer de straight key wordt gehanteerd. Ook gaat onze voorkeur uit naar het qrp werken vaak met verbluffende resultaten. Ook onze morsecomputer draait overuren. Niet alleen wordt deze bediend door de bezoekende jeugd, ook de ouders willen vaak graag een poging wagen om iets in morse te seinen.

Peter en ik proberen dan de zeer verminkte tekens te ontcijferen wat ons meestal wel lukt gevolgd door verbazing hoe die 2 snuiters uit dat gepiep wijs kunnen worden.

Ook laten wij zien dat morse niet alleen werd gebruikt door luchtvaart en zeevaart, maar dat ook in oorlogstijd hiervan dankbaar gebruik werd gemaakt voor het verzenden van gecodeerde of verstopte berichten. Morseberichten verstopt in borduurwerk tijdens WO2 of verstopt in een muziekstuk om de Farc in Colombia te misleiden.

Onlangs vond ik een bericht over een mevrouw Tania Finlayson bij wie het tijdens de geboorte behoorlijk mis ging. Zij kwam ter wereld met hersenbeschadiging met het gevolg dat zij geen gebruik kon maken van haar ledematen. Ook spreken was onmogelijk.

Communiceren leerde zij door middel van ongeveer 200 plaatjes die zij kon aanwijzen. Ook gebruikte zij een typemachine die zij kon bedienen door middel van een aan haar hoofd bevestigd staafje. Hoe zij op de mogelijkheid van morse kwam is mij niet bekend, wel dat het voor haar een manier was om sneller te kunnen communiceren. Er werd een mobiel communicatie apparaat ontwikkeld waarop zij in morse haar bericht kon tikken waarna het apparaat de boodschap in klare taal liet zien.

Het gevolg hiervan was dat zij de mogelijkheid kreeg om onderwijs te volgen en dat zij zelfstandig boodschappen kon doen. Deze manier van communiceren was een doorbraak. Zij werkt nu samen met Google om het systeem verder te ontwikkelen. Veel interessante info is te vinden op het internet, zoek op Tania Finlayson. Daar vindt u veel info en een website van Google met een manier om het morse alfabet te leren.

Hoewel morse immaterieel erfgoed is geworden lijkt het in bovenstaande ontwikkeling weer actueel te worden. Mijn oma zei het vroeger al: Onderzoek alles en behoud het goede. Zij had gelijk.

Het fort is tijdens de opening qrv op de kortegolf op diverse frequenties in cw en op VHF in phone op 145.250 of 145.350 – op PE1DHN Fred.

73 de Ger PA3GKX

4. Radio Secret Service (RSS) in Tweede Wereldoorlog

Vervolg artikel van Peter de Groot (PA5PIL)

24/7 afluisteren

Al vrij snel na het begin van de RSS, werd het duidelijk dat de VI’s niet al het vijandelijke berichtenverkeer konden bevatten, om de Abwehr te doorgronden en door te dringen tot de Duitse geheime inlichtingen netwerken. Werkten de VI’s in het begin nog vanuit hun eigen huis of zelfs vanuit hun tuinhuisje, de noodzaak van het hebben van full time operators, werkend in shifts van elk 8 uur werd snel onderkend. Speciaal daartoe opgezette shacks, huts, werden uitgerust met de uit Amerika overgekomen HRO ontvangers.

HRO receiver

Vijf of zes grote afluisterstations, werden verspreid over Groot Brittannië, met elk tot maximaal 32 ontvangstposities, elk met 2 HRO’s; omdat het dan mogelijk was om naar beide stations van een verbinding te luisteren. Naast de HRO’s werd ook gebruik gemaakt ontvangers als de AR88, de Britse Eddystone receiver en ontvanger van Marconi. Deze stations werden Ystations genoemd. Deze Ystations warden al opgezet in de Eerste Wereldoorlog en gebruikt als stations voor verbindingsinlichtingen. De geïntercepteerde berichten werden eerst per ordonnans overgebracht naar Bletchley Park, later gebeurde dat via teleprinter. De naam 'Y‘ is een afgeleide van Wireless Interception. Uiteindelijk beschikte men over zo’n 40 Ystations, verspreid over geheel UK. Later warden ook Ystations opgezet in het Midden Oosten en Gibraltar.

Direction Finding

Het hoofdstuk Direction Finding begint in 1938 wanneer de Britse G.P.O. (General Postal Office) drie nieuwe “U Adcock” direction finding (D/F) stations inricht, nabij St Albans, Bridgewater en ten noorden van Edinburg in Schotland. Initieel waren deze stations opgezet met gelden van de G.P.O zelf en hadden een zuiver vredes karakter. Maar al snel daarna werden ze overgenomen door MI5 en de Britse War Office. De eerste stations werden bemand door personeel van de G.P.O en later door personeel van de RSS (gemilitariseerd G.P.O personeel en Voluntary Interceptors).

Radio operator aan het werk in D/F

De originele stations zouden hebben bestaan uit een centrale hut met een viertal 10 meter hoge antenne op de 4 windstreken, N, E, S & W, van de desbetreffende site. De feeders lagen ondergronds en kwamen samen in het midden van de hut, waar zij naar een radio goniometer werden gevoerd en vandaar uit naar een HRO ontvanger. De operator ontving zijn instructies vanuit het RSS hoofdkwartier via telefoon, met de te gebruiken frequentie en het geluid van het signaal. Dit signaal vanuit het RSS hoofdkwartier kwam binnen op een schelp van de hoofdtelefoon van de operator, terwijl hij met het andere oor luisterde naar zijn eigen ontvanger totdat hij ook hetzelfde signaal op zijn ontvanger ontving. Middels de goniometer zocht hij dan naar het nulpunt, null, waar de signalen verdwenen. Hij herhaalde dit een paar keer, nam de gemiddelde peiling en rapporteerde dit terug naar het RSS hoofdkwartier. Het aantal RSS D/F stations werd snel uitgebreid met installaties in Cornwall, Thurso aan de noord Schotse kust , Lydd in Kent en Ginahirk in NoordIerland.

In november 1940, werd door de financiële controller van de RSS, een order geplaatst bij de G.P.O. voor 7 D/F stations van het, nieuw ontwikkelde “Spaced Loop“ principe. Deze nieuwe D/F stations waren ontwikkeld om nauwkeuriger peilingen te geven van zenders op relatief kleine afstand (400 km). Deze nieuwe stations hadden een roterende balk van ongeveer 10 meter lengte met op elk uiteinde een “square loop” antenne. Om een goede peiling te kunnen nemen, werd eerst de balk geroteerd, waarna middels de goniometer een finale, nauwkeurige peiling kon worden verkregen. Er was nog een ander verschil met de andere D/F stations, in dat het bedienend personeel zich bevond in een grote metalen tank, onder de antennes. Deze metalen tank was in de grond ingegraven in St Erth, Bridgewater, Wymondham, Gilnahirk (NoordIerland) en Weaverthorpe. Maar tegen de tijd dat deze stations operationeel waren, had de RSS haar aandacht verplaatst naar doelen (zenders) in Europa en het “Spaced Loop“ systeem was ongeschikt voor zulke verre stations. Het “Spaced Loop“ systeem werd dan ook na midden 1942 niet meer gebruikt. In plaats daarvan werden de oude vertrouwde U Adcock stations geplaatst, maar behield men de ondergrondse metalen tank, welke bescherming bood tegen luchtaanvallen.

overlevende D/F tank

Er zijn geen foto’s bewaard gebleven van een compleet “Spaced Loop“ D/F station, maar onderstaande schets geeft duidelijk de layout weer.

Lay out Spaced Loop D/F station

De hierboven beschreven stations waren allemaal hoogfrequente (HF of Korte Golf) stations, tussen 2 – 30 MHz, maar de RSS gebruikte ook middengolf stations, tot 3MHz. Deze MG stations waren van dezelfde bouw, maar hadden 4 geschoorde stalen antennes, 100 meter hoog. Ook beschikte de RSS over mobiele D/F stations, voor gebruik in Groot Brittannië. Na Dday werden deze mobiele stations ook in Europa gebruikt.

Wordt vervolgd door: KLTZ Peter de Groot (PA5PIL)

Overgenomen uit nieuwsbrief PI4HAL van maart 2019

5. Er aan / Er af Van een examateur kreeg ik aangereikt: FM Transceiver Icom type: IC240 met mike en voed.kabel

De transceiver moet worden nagekeken, weggooien kan altijd nog. Er is enige documentatie bij, zoals Instruction Manual, schema’s en nog wat.

Hij mag voor niets weg! pa0sjm@veron.nl

6. Slotwoord

Wat een leuke nieuwsbrief, al zeg ik het zelf. Het artikel van PA5PIL is weer 'rete' (excusé le mot) interessant. Ook het artikel van Ger doet mijn hart sneller kloppen. Morse is mijn ding en wat zou het mooi zijn als ons werelderfgoed 'morse' iets kan betekenen voor mensen die nu weinig of geen mogelijkheden hebben om te communiceren. Met zo iemand wil ik graag een praatje maken en wat zou diegene blij zijn als hij met iemand kan praten die dezelfde taal spreekt.

Er hangt wel een donkere wolk over onze nieuwsbrief. Er is iets aan de hand op het gebied van copywright. Ik weet nog niet wat dat precies betekent voor mij en dus voor ons, maar het kan er op gaan uitdraaien dat ik niet zo maar meer artikelen uit andere afdelingsbladen mag kopiëren. Dat zou wel eens een dun nieuwsbriefje kunnen worden, want zoals ik altijd zeg: ik ben, op kleine commentaren na, geen schrijvende redacteur.

Tot maandag en fijn weekend,

Best 73's,

Sietse (PF2X) Redacteur A56